Czego nie chroni prawo autorskie?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych pozwala na ochronę naszej indywidualnej twórczości. Istnieją jednak pewne kategorie tworów, których nie dotyczą jej regulacje. Dowiedz się, czego nie chroni prawo autorskie.

Co by było, gdyby prawami autorskimi objąć żarówkę, nóż kuchenny albo sposób rozpalania ognia? Co tu kryć – nasze możliwości byłyby mocno ograniczone. Zanim więc zechcemy skorzystać z praw autorskich, warto dowiedzieć się, co jest wyłączone spod ochrony.

1. Czego nie chroni prawo autorskie?

Zgodnie z art. 1 pkt. 2 Prawa Autorskiego „odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne” nie mogą być uznane za utwory i w związku z tym nie są objęte ochroną. Prawa autorskie nie obejmują też aktów normatywnych, dokumentów i materiałów urzędowych, informacji prasowych (niepołączonych z opinią albo twórczością własną) oraz opisów patentowych lub ochronnych. Odpadają więc rzeczy, które z zasady po prostu muszą być powielane.

Wyłączenie tego typu tworów z ochrony ma na celu między innymi prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa. Wyobraźmy sobie, co by było, gdyby prawami autorskimi objąć akty normatywne. I na przykład prawo obowiązujące w jednym województwie nie mogłoby obowiązywać w drugim. Albo gdyby tylko jedna gazeta mogła podawać określone informacje, a wnioski w urzędach sporządzała wyłącznie jedna osoba… Dlatego też Prawo autorskie obejmuje jedynie utwory mające charakter twórczy, zawierające w sobie element oryginalności i cząstkę wyobraźni autora. Muszą one być przypisane wyłącznie jednemu artyście i tylko z nim być kojarzone. W przeciwnym razie bylibyśmy przez całe życie przywiązani tylko do jednego fotografa albo musielibyśmy jeść nasze ulubione potrawy w tej samej restauracji…

Spod ochrony wyłączone są także wszystkie te rzeczy, które przypisuje się domenie publicznej. To znaczy, że bez obaw możemy korzystać z takich dobrodziejstw kultury, jak kształt serca, trójkąta itp. Do woli możemy też oglądać widowiska sportowe czy wykorzystywać litery alfabetu. Nie złamiemy również praw autorskich grając w piłkę nożną albo siatkówkę.

2. Co w takim razie jest objęte ochroną?

Podstawą do objęcia utworu prawami autorskimi jest tzw. „uformowanie”. Chodzi tu o sposób wyrażania idei lub koncepcji stworzonych przez autora. Ochronie będą więc podlegały wszelkie dzieła wyrażone słowem, plastyczne, architektoniczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego oraz sceniczne. Do takich dzieł należą między innymi książki, filmy, nagrania czy piosenki. Właśnie z tego względu, gdy idziemy do kina lub teatru, informuje się nas o zakazie filmowania i nagrywania.